ایرج راد به سومین برنامه «ده روز با عکاسان» آمد
مدیرعامل خانه تئاتر با حضور در سومین برنامه «ده روز با عکاسان» از جایگاه عکس در میان هنرمندان این رشته گفت و عنوان کرد که ما از طریق عکس با کسانی که آن را خلق کرده اند، ارتباط برقرار می‌کنیم.
به گزارش روابط عمومی انجمن عکاسان ایران، عصر روز شنبه، ۲۷ دی در سومین برنامه «ده روز با عکاسان» که به انجمن عکاسان خانه تئاتر اختصاص داشت، ایرج راد، مدیرعامل خانه تئاتر مهمان عکاسان شد. او در سخنانی کوتاه گفت:«خیلی خوشحالم که نمایشگاه عکسی در خانه هنرمندان به همت دوستان عکاس برپا شده است. در جایی که نمایشگاه عکس است سخن گفتن بیهوده است. عکس‌ها خودشان حرف می‌زنند، گویا هستند و نگاهی از دید هنرمند عکاس و احساس در لحظه‌ای که آن را ثبت کرده است، به ما ارایه می‌دهند.»
او عکس را تصویر زنده‌ای دانست که خلاف ایستایی موجود در آن، در واقعیت با ما حرف می‌زنند، سخن می‌گویند و از درون، احساس و عواطفشان می‌گویند، به اضافه آنکه ما بسیاری از مسایل را در یک عکس می‌توانیم ببینیم.
راد همچنین در مورد اطلاعاتی که یک عکس بیان می‌کند، گفت:«مسایل اجتماعی، فرهنگی، تاریخ ادبیات، وضعیت اقتصادی، هیجانات، نگاه‌ها، روحیات، خلقیات، جامعه‌شناسی، روان‌شناسی و همه این موضوع‌ها در عکس نهفته است. در صورتی که در تصاویری مثل فیلم، ما چنین چیزی را نمی‌بینیم. در عکاسی یک لحظه را فریز می‌کنیم. در حقیقت آن فریز، فریز یخ‌زده نیست بلکه فریز پر از روح است و این همان چیزی است که نمی‌توانیم در تصویر متحرک ببینیم چون تمام لحظات آن گذرا هستند.»
این هنرمند در مورد جایگاه عکس نزد تئاتری‌ها اظهار کرد:«عکس ارتباط بسیار تنگاتنگ و نزدیکی را به ما می‌دهد و برای همه هنرمندان تئاتر، عکس خیلی عزیز است چون عکس تنها چیزی است که از لحظات، زحمات، عشق، تمرینات سخت، ارایه و تولید کار روی صحنه برایشان به یادگار می‌ماند. وقتی تئاتری‌ها آلبوم را ورق می‌زنند، گذشته خود را نگاه می‌کنند، در عکس‌ها غوطه‌ور می‌شوند و یک نوستالژی بسیار خاص برایشان روی می‌دهد. بنابراین جایگاه عکس بسیار ویژه است.»
راد در پایان برای تداوم کار عکاسان تئاتر اظهار امیدواری کرد:«در تمام دورانی که عکاسی بوجود آمده و همچنان رو به پیشرفت بوده است، بااحترام به آن نگاه می‌شود. عکاسی فقط زدن یک کلید و ثبت یک تصویر نیست. عکاسی هنر هنرمندی است که پشت دوربین قرار می‌گیرد و حرفی برای گفتن دارد. ما از طریق عکس حرف او را کاملا می‌فهمیم و با آن ارتباط برقرار می‌کنیم. خوشحالم انجمن عکاسان خانه تئاتر فعال و دایما در پی برگزاری نمایشگاه‌های مختلفی است. آنها لحظات تاریخی تئاتر را ثبت می‌کنند و در جاهای مختلف به نمایش می‌گذارند. همه تلاشی که این بزرگواران هنرمند انجام می‌دهند قابل ستایش است. امیدوارم روز به روز توانمندی بیشتری را در حوزه عکس پیدا و لحظات ماندگار را همچنان ماندگارتر کنیم.»
در ادامه شهاب الدین عادل، عکاس، استاد و پژوهشگر در مورد «عکاسی تئاتر» سخنرانی کرد:«تئاتر در همه‌جا تعیین کننده، مهم و در سطوح آکادمیک در خارج از کشور بااهمیت است ولی در ایران توجه کمتری به آن شده است. عکاسی تئاتر شاخه‌ای از عکاسی پرفورمنس است. در گذشته، در عکاسی تئأتر بیشتر به ما فضا معرفی می‌کردند تا چهره بازیگران و این درحالی است که تاکید سینما روی تبلیغات بازیگران است و شما معمولا در عکس‌های سیمایی پرتره می‌بینید درحالی که در تئاتر، کمتر پرتره می‌بینید. عکس تئاتر با پرسوناژهای بیشتری است.»
او در مورد عکاسی تئاتر عنوان کرد:«در اینجا وقتی از عکاسی تئاتر صحبت می‌کنیم، بیشتر بحثمان در مورد محیط‌های بسته است. عکاسی تئاتر در مقایسه با عکاسی سینما، دشوارتر است. البته به طور کلی، تئاتر کار دشواری است و مدت‌ها کارگردان روی متون نمایشی کار می‌کند و گروه روخوانی می‌کنند، تازه ممکن است، نمایش اجرا شود یا نشود. وقتی هم که مشخص شد، نمایش اجرا می‌شود مراحل تجزیه و تحلیل نمایش، طراحی لباس و صحنه باید صورت بگیرد تا نمایش روی صحنه بیاید. در هر اجرایی ممکن است اتفاق یا کنشی روی دهد. هر اجرا می‌تواند نسبت به اجرای قبل متفاوت باشد.»
او با اشاره به زنده یاد حمید سمندریان، کارگردان شناخته شده تئاتر افزود:«هنگامی که ایشان نمایش «ازدواج آقای می‌سی‌سی‌پی را کار می‌کرد، من به عنوان یک داوطلب خواستم از این کار عکس بگیرم با آنکه خودشان عکاس داشتند. وقتی به سرصحنه رفتم، دیدم که چقدر زحمت کشیده می‌شود و به همین دلیل است که مشکلات کار تئاتری‌ها را درک می‌کنم.»
او در مورد سختی‌های عکاسی تئاتر گفت:«از آنجایی که تئاتر کار پیچیده‌ای است از وقتی که متنی انتخاب می‌شود تا وقتی به اجرا درآید، کار عکاس نیز بسیار مشکل است زیرا باید در تمامی این مراحل حضور داشته باشد و تمامی این لحظات را ثبت کند. در حقیقت مانند پوشه‌ای می‌شود که هر بار یک هنرمند تئاتر، عکسی از خودش را دید، لذت ببرد و به یاد آن روزها بیفتد. به نوعی یک نوستالژی خواهد شد.»
عادل ادامه داد:«تنوع تئاتر در جهان معاصر با وجود امکانات صحنه، فرم و ابزار جدیدی که از طریق جریانات مولتیمدیا به صحنه تئاتر وارد شده‌اند، اگر چه به مقدار زیادی ساختار محتوا را دور کرده اما این امکانات باعث شده است که عکاس بتواند بهتر کار کند. بسیار پیش آمده است عکس‌هایی را که از صحنه تئاتر گرفته شده نمی‌توان عکس تئاتر به معنای کلاسیکش دانست اما بهرحال عکس صحنه هستند و فرم توانسته جاگزین محتوا شود.»
او در مورد شرایطی که منجر به بهتر شدن عکس‌های تئاتر می‌شود، اظهار کرد:«درام، تنها گونه ادبیاتی است که خودش را با حرکت از دیگر گونه‌های ادبیات جدا می‌کند و مهمترین عنصر درام، کنش حرکتی است. اگر کنش حرکتی با دقت و زیبایی روی صحنه خلق شود، زمینه بسیار خوبی را برای گرفتن عکس فراهم می‌آورد. این کنش حرکتی نه فقط در فیزیک حرکت بلکه در میمیک چهره و در بیان بازیگر بسیار تعیین کننده است. در واقع هر زمانی در بیان می‌تواند فرمی جدید خلق کند. در سینما معمولا لوکیشن‌ها بسیار متنوع است اما در تئاتر صحنه محدود است و این محدودیت باعث می‌شود، میزان مانور عکاس محدود و موقعی که تئاتر اجرای اصلی دارد، از نورهای اضافی فلاش نباید استفاده شود بلکه با استفاده از دوربین‌های با رزولوشن بالا از فاصله‌های دور باید عکاسی کنند.»
عادل همچنین به نقدی در مورد عکس‌های تئاتر اشاره کرد:«من در اینجا نقدی هم دارم از این مساله که به طورکلی عکس‌های تئاتر به فرم گرایش پیدا کرده‌اند. عکسی که با دوربین نگاتیو گرفته می‌شد به واقعیت نزذیک‌تر بود. الان رزولیشن دوربین‌های عکاسی آنقدر بالاست که گاهی یک تصنع ایجاد و ما را از صحنه واقعی تئاتر جدا می‌کند. از آن مهم‌تر که امکانات صحنه آنقدر توسعه پیدا کرده و آنقدر گرایش جوانان در حوزه تئاتر به سمت فرم رفته که متن که مهمترین عنصر هنر نمایش است کمتر در حوزه ثبت عکس قرار می‌گیرد. با اینحال تئاتری که اجرا می‌شود باید ثبت شود و تنها عنصری که می‌تواند این را ثبت کند، تصویر عکاسی است. شیوه‌های نورپردازی از دیرباز به گونه‌ای بوده که صحنه تئاتر را به یک فضای پرکنتراست برای عکاس تبدیل می‌کند.»
او صحبت‌هایش را اینگونه به پایان برد:«در طول تاریخ، تئاتر به سمت شیوه‌های نور پردازی پر کنتراست و در واقع شیوه‌هایی که به آنها نورهای موضعی می‌گویند، رفته است. به دلیل آنکه فضای صحنه باید تقسیم شود و ممکن است به طور همزمان اتفاقات متعددی روی صحنه رخ دهد و این امکان برای عکاس تئاتر فراهم می‌شود که جای جای صحنه را ثبت و تنوع ایجاد کند. طول، عرض و عمق صحنه بسیار تعیین کننده است برای اینکه عکاس بتواند از آن فضا استفاده کند و طراحی لباس، طراحی صحنه، نوع گریم و نوع نورپردازی تاثیرگذار است. تماشگران تئاتر احساس می‌کنند زندگیشان را در نمایش می‌بینند حتی در پیچیده‌ترین فرم‌های تئاتری خیلی خیلی مدرن یا پست مدرن به دلیل حیات زنده تئاتر، حضور و علاقه مردم به تئاتر چیزی نبوده است که کم شود. عکاسان تئاتر می‌توانند بخشی از زندگی روی صحنه را پیش از اینکه وارد به صحنه شوند و در جایگاه تماشاگران قرار بگیرند، برای ما نشان دهند.»
